امیر مؤمنان و حضرت فاطمه علیهما السلام فضائل فراوانی دارند. تعدادی از مناقب آنها اختصاصی است و پارهای مشترک میان هر دو است. یکی از برجستهترین ویژگیهای مشترک، پیوند آسمانی این دو بزرگوار است. بر اساس منابع شیعه و اهل سنت، پیوند امیر مؤمنان و حضرت فاطمه علیهما السلام به دستور خدای متعال بوده است و رسول خدا صلی الله علیه وآله مأمور به اجرای آن بود.
مطابق مستندات موجود؛ رسول خدا صلی الله علیه و آله در موقعیتهای گوناگون الهی بودن ازدواج امام علی و حضرت فاطمه علیهما السلام را مطرح نمود.
نیز مطابق این مستندات؛ پیامبر صلی الله علیه و آله از طرف خداوند مأمور بود تا بهترین انسانها را به ازدواج با حضرت فاطمه سلام الله علیها در آورد، رسول خدا صلی الله علیه و آله امیر مؤمنان علی بن ابی طالب را انتخاب نمود زیرا غیر از او کسی را هم شأن و همتراز حضرت صدیقه طاهره سلام الله علیها نمی دید.
همچنین؛ امام علی علیه السلام به این ازدواج افتخار می کرد و آن را فضیلتی برای خود به شمار می آورد.
آنچه در پی می آید نمونههایی از این گزارشها است:
مقدار قابل توجهی از روایات الهی بودن ازدواج امام علی و حضرت فاطمه علیهما السلام در منابع دست اول امامیه مانند کافی کلینی و امالی شیخ صدوق، و تعدادی در منابع دست دوم امامیه به ثبت رسیده است. پارهای از این دست روایات در منابع اهل سنت نیز به چشم می خورد.
این گزارشها به دلیل آنکه حجم گسترده دارند، به راحتی می توان درستی آن را تصدیق کرد. البته در این میان، از ناحیه امامیه و اهل سنت، روایاتی وجود دارند که به تنهایی نیز اعتبار و اتقان کافی را مطابق دانش حدیث فریقین دارایند.
در این نوشتار تعداد 19 روایت و مجموعاً با 31 سند، از منابع امامیه و اهل سنت، ارائه می گردد:
در این بخش به عنوان نمونه به ذکر هجده حدیث بسنده می شود.
این روایت با دو سند ذیل به ثبت رسیده است:
عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ دَاوُدَ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ شُعَیْبٍ قَالَ لَمَّا زَوَّجَ رَسُولُ اللَّه ص - عَلِیّاً فَاطِمَةَ ع دَخَلَ عَلَیْهَا وهِیَ تَبْکِی فَقَالَ لَهَا مَا یُبْکِیکِ فَوَاللَّه لَوْ کَانَ فِی أَهْلِی خَیْرٌ مِنْه مَا زَوَّجْتُکِه ومَا أَنَا زَوَّجْتُه ولَکِنَّ اللَّه زَوَّجَکِ...
امام صادق علیه السلام فرمود: آنگاه که رسول خدا صلی الله علیه وآله فاطمه را به ازدواج على علیه السلام درآورد، وارد بر دخترش شد، در حالی که فاطمه علیها السلام گریه می کرد. پیامبر صلی الله علیه وآله فرمود: چرا گریه می کنی؟ به خداوند سوگند اگر در میان اهل بیتم کسى بهتر از علی بود همانا تو را به ازدواج او در مىآوردم. من تو را از پیش خود به ازدواج او در نیاوردم، بلکه خداوند تو را براى علی تزویج نمود.
لازم به ذکر است؛ سند این روایت به یعقوب بن شعیب منتهی می شود، اما به نظر می رسد که او از امام صادق علیه السلام نقل کرده است زیرا وی از اصحاب امام صادق به شمار می رود و همناطور که در سند بعدی از شیخ طوسی ملاحظه می کنید، یعقوب بن شعیب همین روایت را از امام صادق عیه السلام نقل می کند.
همچنین شایان ذکر است، گریه حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها نشان از نارضاینی ایشان از این ازدواج نیست زیرا اولا : مطابق روایات فراوان شیعه و اهل سنت، این ازدواج به دستور خداوند بوده، و هرگز حضرت زهرا سلام الله علیها در قبال دستور الهی ابراز نارضایتی نمی کند. ثانیا: اگر هم دستور الهی نبود، این امر به پیشنهاد رسول خدا صلی الله علیه وآله بود و از آنجایی که براساس قرآن تمامی حرکات و سکنات رسول خدا صلی الله علیه وآله براساس وحی الهی است و از طرفی در تصمیم گیری برای مسلمانان بر آنان مقدم است و اولویت دارد، هرگز حضرت فاطمه سلام الله علیها از پیشنهاد ایشان تخطی نمی کند. ثالثا: براساس پاره ای از روایات که در ادامه می آید، حضرت زهرا سلام الله علیها از این ازدواج اعلام رضایت می کنند. از این رو معتقدیم که حکمت گریه ی ایشان چه بسا جدایی از خانه پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله بوده است.
حَدَّثَنِی جَمَاعَةٌ عَنْ أَبِی غَالِبٍ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ الزُّرَارِیِّ، عَنْ خَالِهِ، عَنِ الْأَشْعَرِیِّ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ، عَنْ دَاوُدَ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ شُعَیْبٍ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (عَلَیْهِ السَّلَامُ) قَالَ: لَمَّا زَوَّجَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ...
أَخْبَرَنَا أَبُو عَبْدِ اللَّهِ مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ النُّعْمَانِ (رَحِمَهُ اللَّهُ)، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو نَصْرٍ مُحَمَّدُ بْنُ الْحُسَیْنِ الْبَصِیرُ السُّهْرَوَرْدِیُّ، قَالَ: حَدَّثَنَا الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْأَسَدِیُّ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو عَبْدِ اللَّهِ جَعْفَرُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ الْعَلَوِیُّ الْمُحَمَّدِیُّ، قَالَ: حَدَّثَنَا یَحْیَى بْنُ هَاشِمٍ الْغَسَّانِیُّ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مَرْوَانَ، قَالَ: حَدَّثَنِی جُوَیْبِرُ بْنُ سَعِیدٍ، عَنِ الضَّحَّاکِ بْنِ مُزَاحِمٍ، قَالَ: سَمِعْتُ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ (عَلَیْهِ السَّلَامُ) یَقُولُ: أَتَانِی أَبُو بَکْرٍ وَ عُمَرُ فَقَالا: لَوْ أَتَیْتَ رَسُولَ اللَّهِ (صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) فَذَکَرْتَ لَهُ فَاطِمَةَ، قَالَ: فَأَتَیْتُهُ، فَلَمَّا رَآنِی رَسُولُ اللَّهِ (صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ) ضَحِکَ، ثُمَّ قَالَ: مَا جَاءَ بِکَ یَا أَبَا الْحَسَنِ وَ مَا حَاجَتُکَ قَالَ: فَذَکَرْتُ لَهُ قَرَابَتِی وَ قِدَمِی فِی الْإِسْلَامِ وَ نُصْرَتِی لَهُ وَ جِهَادِی، فَقَالَ: یَا عَلِیُّ، صَدَقْتَ، فَأَنْتَ أَفْضَلُ مِمَّا تَذْکُرُ فَقُلْتُ: یَا رَسُولَ اللَّهِ، فَاطِمَةَ تُزَوِّجُنِیهَا فَقَالَ: یَا عَلِیُّ، إِنَّهُ قَدْ ذَکَرَهَا قَبْلَکَ رِجَالٌ، فَذَکَرْتُ ذَلِکَ لَهَا، فَرَأَیْتُ الْکَرَاهَةَ فِی وَجْهِهَا، وَ لَکِنْ عَلَى رِسْلِکَ حَتَّى أَخْرُجَ إِلَیْکَ فَدَخَلَ عَلَیْهَا... فَقَالَ لَهَا: یَا فَاطِمَةُ. فَقَالَتْ: لَبَّیْکَ، حَاجَتَکَ، یَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ: إِنَّ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ مَنْ قَدْ عَرَفْتَ قَرَابَتَهُ وَ فَضْلَهُ وَ إِسْلَامَهُ، وَ إِنِّی قَدْ سَأَلْتُ رَبِّی أَنْ یُزَوِّجَکِ خَیْرَ خَلْقِهِ وَ أَحَبَّهُمْ إِلَیْهِ، وَ قَدْ ذَکَرَ مِنْ أَمْرِکِ شَیْئاً فَمَا تَرَیْنَ فَسَکَتَتْ وَ لَمْ تُوَلِّ وَجْهَهَا وَ لَمْ یَرَ فِیهِ رَسُولُ اللَّهِ (صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) کَرَاهَةً، فَقَامَ وَ هُوَ یَقُولُ: اللَّهُ أَکْبَرُ، سُکُوتُهَا إِقْرَارُهَا، فَأَتَاهُ جَبْرَئِیلُ (عَلَیْهِ السَّلَامُ) فَقَالَ: یَا مُحَمَّدُ، زَوِّجْهَا عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ، فَإِنَّ اللَّهَ قَدْ رَضِیَهَا لَهُ وَ رَضِیَهُ لَهَا قَالَ عَلِیٌّ: فَزَوَّجَنِی رَسُولُ اللَّهِ (صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ)، ثُمَّ أَتَانِی فَأَخَذَ بِیَدِی فَقَالَ: قُمْ بِسْمِ اللَّهِ وَ قُلْ:" عَلَى بَرَکَةِ اللَّهِ، وَ ما شاءَ اللَّهُ، لا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ، تَوَکَّلْتُ عَلَى اللَّهِ ثُمَّ جَاءَنِی حِینَ أَقْعَدَنِی عِنْدَهَا (عَلَیْهَا السَّلَامُ)، ثُمَّ قَالَ:" اللَّهُمَّ إِنَّهُمَا أَحَبُّ خَلْقِکَ إِلَیَّ فَأَحِبَّهُمَا، وَ بَارِکْ فِی ذُرِّیَّتِهِمَا، وَ اجْعَلْ عَلَیْهِمَا مِنْکَ حَافِظاً، وَ إِنِّی أُعِیذُهُمَا وَ ذُرِّیَّتَهُمَا بِکَ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ.
ضحاک بن مزاحم گفت از امام علیه السلام شنیدم که فرمود: ابو بکر و عمر نزد من آمدند و گفتند: ای کاش نزد رسول خدا می رفتى و درباره ازدواج با فاطمه گفتگو میکردى. هنگامی که نزد پیامبر خدا رفتم آن حضرت خندید و فرمود: چه درخواست داری؟ من قرابت و سبقت در اسلام و یارى کردن خود از آن حضرت و جهادهائى که در راه خدا کرده بودم را براى آن حضرت شرح دادم. رسول خدا صلی الله علیه وآله فرمود: یا على راست می گوئى، مقام تو بالاتر از این است که بیان داشتی. گفتم: یا رسول اللَّه فاطمه را به ازدواج من در می آوری؟ فرمود: یا على قبل از تو چند نفر از مردان این تقاضا را داشتند، ولى هر یک را به فاطمه گفتم کراهت و ناخشنودی را در چهره اش دیدم، شما صبر کن تا من نزد او بروم و برگردم. آن حضرت وارد بر فاطمه علیها السلام شدند و فرمودند: اى فاطمه! حضرت زهرا سلام الله علیها عرضه داشتند: لبیک یا رسول اللَّه! فرمود: على بن ابى طالب کسى است که تو قرابت و فضیلت و سبقت در اسلام او را می دانى، من از خداى سبحان خواستهام که تو را براى بهترین و محبوبترین خلق خود تزویج کند. على در باره ازدواج با تو با من صحبت کرده است، تو چه صلاح میدانى؟ فاطمه علیها السلام ساکت شد و صورت خود را از پیامبر خدا بر نگردانید. رسول خدا عدم رضایت فاطمه را از صورتش دریافت، لذا برخاست و فرمود: اللَّه اکبر! سکوت فاطمه دلیل بر رضایت اوست. پس از این جریان جبرئیل نزد پیامبر اکرم آمد و گفت: یا محمّد! فاطمه را براى على بن ابى طالب تزویج کن، زیرا خدا راضى است که زهرا براى على و على براى زهرا باشد. آنگاه رسول خدا صلی الله علیه وآله فاطمه را به ازدواج در آورد.
این روایت دارای دو سند است:
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَى الْعَطَّارُ قَالَ حَدَّثَنَا أَبِی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ أَحْمَدَ الْأَزْدِیِّ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ عَنْ عِکْرِمَةَ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى آخَى بَیْنِی وَ بَیْنَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ وَ زَوَّجَهُ ابْنَتِی... وَ جَعَلَهُ لِی وَصِیّاً وَ خَلِیفَةً فَعَلِیٌّ مِنِّی وَ أَنَا مِنْهُ مُحِبُّهُ مُحِبِّی وَ مُبْغِضُهُ مُبْغِضِی وَ إِنَّ الْمَلَائِکَةَ لَتَقَرَّبُ إِلَى اللَّهِ بِمَحَبَّتِهِ.
رسول خدا صلی الله علیه وآله فرمود: خداوند متعال میان من و على بن ابى طالب برادرى ایجاد کرد و خداوند دخترم فاطمه را به ازدواج او در آورد.... خداوند علی علیه السلام را وصى و خلیفهام قرار داد، پس على از من است و من از اویم. دوستدار او دوستدار من و دشمن او دشمن من است. همانا فرشتهها بواسطه دوستى علی بن ابی طالب علیه السلام به خداوند نزدیک می شوند.
حَدَّثَنَا أَبِی رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى الْعَطَّارُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ أَبِی أَحْمَدَ الْأَزْدِیِّ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ عَنْ عِکْرِمَةَ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ...
عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّه بْنِ إِسْحَاقَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ سُلَیْمَانَ عَمَّنْ حَدَّثَه عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّه ع قَالَ إِنَّ فَاطِمَةَ ع قَالَتْ لِرَسُولِ اللَّه ص زَوَّجْتَنِی بِالْمَهْرِ الْخَسِیسِ فَقَالَ لَهَا رَسُولُ اللَّه ص مَا أَنَا زَوَّجْتُکِ ولَکِنَّ اللَّه زَوَّجَکِ مِنَ السَّمَاءِ...
امام صادق علیه السلام فرمود: فاطمه به رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلّم عرض کرد: مرا به مهریه اندک تزویج نمودى. پیامبر صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم فرمود: ازدواج تو از سوی من نبود، خداوند فرمان ازدواج تو را از آسمان صادر کرده است.
لازم به ذکر است که مقام و منزلت حضرت زهرا سلام الله علیها به قدری والاست که حتی بر اساس روایات معتبر اهل سنت، رضایت و غضب الهی دائر مدار رضایت و غضب آن حضرت است [قال رسول الله صلى الله علیه وسلم لفاطمة إن الله یغضب لغضبک ویرضى لرضاک هذا حدیث صحیح الإسناد. المستدرک على الصحیحین ج3، ص 167]، بنابراین شأن آن حضرت اجل از این است که پیرامون مقدار مهریه سخن بگویند چه رسد نعوذ بالله به پدر بزرگوارشان اعتراض نمایند؛ از این رو روایت فوق بیانگر مساله ای دقیق در امر ازدواج می باشد و آن اینکه هدف حضرت صدیقه طاهره سلام الله علیها از بیان آن جمله، زمینه سازی و بستر سازی برای بیان مطلبی مهم توسط رسول خدا صلی الله علیه وآله برای آموزش به آیندگان است و آن اینکه در ازدواج الهی بودن و دینی بودن آن مهم است، نه میزان مهریه.
روایت دارای دو سند می باشد:
أخبرنا أبو عمر قال أخبرنا أحمد قال : حدثنا محمد بن أحمد بن الحسن قال حدثنا موسى بن إبراهیم المروزی قال حدثنا موسى بن جعفر، عن أبیه ، عن جده علیهم السلام عن جابر بن عبد الله قال: لما زوج رسول الله صلى الله علیه وآله فاطمة علیها السلام من علی علیه السلام أتاه ناس من قریش فقالوا إنک زوجت علیا بمهر خسیس؟ فقال: ما أنا زوجت علیا ولکن الله عز وجل زوجه لیلة أسری بی عند سدرة المنتهى...
جابر عبد الله انصاری می گوید: آنگاه که پیامبر صلی الله علیه وآله فاطمه را به ازدواج علی علی السلام در آورد، عدهای از مردم قریش گفتند یا رسول الله؛ فاطمه را با مهریه ای اندک به ازدواج علی درآوردی؟ پیامبر صلی الله علیه وآله فرمود: من او را به ازدواج علی در نیاوردم همانا خداوند در آن شب که به معراج رفتم، او را به عقد علی بن ابی طالب در آورد.
حَدَّثَنِی أَبُو الْمُفَضَّلِ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو الْعَبَّاسِ أَحْمَدُ ابْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدٍ الْهَمْدَانِیُّ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ الْحَسَنِ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ إِبْرَاهِیمَ الْمَرْوَزِیُّ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ جَعْفَرٍ، عَنْ أَبِیهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنْ جَدِّهِ مُحَمَّدٍ الْبَاقِرِ (عَلَیْهِمْ السَّلَامُ)، عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْأَنْصَارِیِّ، قَالَ: لَمَّا زَوَّجَ رَسُولُ اللَّهِ فَاطِمَةَ مِنْ عَلِیٍّ...
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ مُخَلَّدِ بْنِ مُوسَى عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ یَحْیَى الْیَرْبُوعِیِّ عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّما أَنَا بَشَرٌ مِثْلُکُمْ أَتَزَوَّجُ فِیکُمْ وَ أُزَوِّجُکُمْ إِلَّا فَاطِمَةَ ع فَإِنَّ تَزْوِیجَهَا نَزَلَ مِنَ السَّمَاءِ.
رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: من بشرى مانند شما هستم. از میان شما همسر اختیار مىکنم و دختران خود را به همسرى مردان شما در می آورم، مگر دخترم فاطمه که حکم تزویجش از آسمان آمده است.
روایت ذیل چند سند دارد:
حَدَّثَنَا أَبُو الْحَسَنِ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الشَّاهِ الْفَقِیهُ الْمَرْوَزِیُ بِمَرْوَرُودَ فِی دَارِهِ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو بَکْرِ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ النَّیْسَابُورِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو الْقَاسِمِ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ عَامِرِ بْنِ سُلَیْمَانَ الطَّائِیُ بِالْبَصْرَةِ قَالَ حَدَّثَنَا أَبِی فِی سَنَةِ سِتِّینَ وَ مِائَتَیْنِ قَالَ حَدَّثَنِی عَلِیُّ بْنُ مُوسَى الرِّضَا ع سَنَةَ أَرْبَعٍ وَ تِسْعِینَ وَ مِائَةٍ
وَ حَدَّثَنَا أَبُو مَنْصُورٍ أَحْمَدُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ بَکْرٍ الْخُورِیُّ بِنَیْسَابُورَ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو إِسْحَاقَ إِبْرَاهِیمُ بْنُ هَارُونَ بْنِ مُحَمَّدٍ الْخُورِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ زِیَادٍ الْفَقِیهُ الْخُورِیُّ بِنَیْسَابُورَ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ الْهَرَوِیُّ الشَّیْبَانِیُّ عَنِ الرِّضَا عَلِیِّ بْنِ مُوسَى ع
وَ حَدَّثَنِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْأُشْنَانِیُّ الرَّازِیُّ الْعَدْلُ بِبَلْخٍ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ مَهْرَوَیْهِ الْقَزْوِینِیُّ عَنْ دَاوُدَ بْنِ سُلَیْمَانَ الْفَرَّاءِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُوسَى الرِّضَا ع قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی مُوسَى بْنُ جَعْفَرٍ قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی الْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ ع عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه وآله: أَتَانِی مَلَکٌ فَقَالَ یَا مُحَمَّدُ إِنَّ اللَّهَ یُقْرِئُکَ السَّلَامَ وَ یَقُولُ لَکَ قَدْ زَوَّجْتُ فَاطِمَةَ مِنْ عَلِیٍّ فَزَوِّجْهَا مِنْهُ... وَ سَیُولَدُ مِنْهُمَا وَلَدَانِ سَیِّدَا شَبَابِ أَهْلِ الْجَنَّةِ...
رسول خدا صلی الله علیه وآله فرمود: ملکی از سوی خداوند بر من نازل شد و گفت: خداوند به تو سلام می رساند و می فرماید: فاطمه را به ازدواج با علی بن ابی طالب درآوردم، پس تو هم او را به عقد علی درآور... همانا به زودی دو فرزند از از این دو متولد می شوند که دو سرور جوانان بهشت هستند.
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عُمَرَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سلم [سَالِمِ] بْنِ الْبَرَاءِ الْجِعَابِیُّ قَالَ حَدَّثَنِی أَبُو مُحَمَّدٍ الْحَسَنُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ الْعَبَّاسِ الرَّازِیُّ التَّمِیمِیُّ قَالَ حَدَّثَنِی سَیِّدِی عَلِیُّ بْنُ مُوسَى الرِّضَا ع قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی مُوسَى بْنُ جَعْفَرٍ قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی [جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِی] مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی الْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وآله : مَا زَوَّجْتُ فَاطِمَةَ إِلَّا لَمَّا أَمَرَنِی اللَّهُ بِتَزْوِیجِهَا.
رسول خدا صلی الله علیه وآله فرمود: فاطمه را به ازدواج درنیاوردم مگر آنکه خداوند مرا به ازدواج او دستور داد.
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ زِیَادِ بْنِ جَعْفَرٍ الْهَمَدَانِیُّ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ وَ الْحُسَیْنُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ هِشَامٍ الْمُکَتِّبُ وَ عَلِیُّ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ الْوَرَّاقُ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُمْ قَالُوا حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ قَالَ حَدَّثَنَا الْقَاسِمُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْبَرْمَکِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو الصَّلْتِ الْهَرَوِیُّ قَالَ: لَمَّا جَمَعَ الْمَأْمُونُ لِعَلِیِّ بْنِ مُوسَى الرِّضَا ع أَهْلَ الْمَقَالاتِ مِنْ أَهْلِ الْإِسْلَامِ وَ الدِّیَانَاتِ مِنَ الْیَهُودِ وَ النَّصَارَى وَ الْمَجُوسِ وَ الصَّابِئِینَ وَ سَائِرِ أَهْلِ الْمَقَالاتِ فَلَمْ یَقُمْ أَحَدٌ إِلَّا وَ قَدْ أَلْزَمَهُ حُجَّتَهُ... قال: إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ مَا تَوَلَّى تَزْوِیجَ أَحَدٍ مِنْ خَلْقِهِ إِلَّا تَزْوِیجَ حَوَّاءَ مِنْ آدَمَ ع وَ زَیْنَبَ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ ص بِقَوْلِهِ " فَلَمَّا قَضى زَیْدٌ مِنْها وَطَراً زَوَّجْناکَها" وَ فَاطِمَةَ مِنْ عَلِیٍّ.
ابو الصلت هروى روایت می کند: چون مأمون از اهل اسلام و ادیان مختلف از یهود و نصارى و مجوس و صائبین و دیگران را نزد امام رضا علیه السلام جمع نمود، کسی برنخاست تا چیزی بگوید مگر آنکه امام علیه السلام او را الزام نموده و ساکت می نمود... آنگاه امام علیه السلام فرمود: خداوند متعال ازدواج هیچ یک از بندگان را خود به عهده نگرفت مگر تزویج حوا به آدم و زینب [بنت جحش] به رسول خدا صلی الله علیه وآله که در قرآن در این باره فرمود: فَلَمَّا قَضى زَیْدٌ مِنْها وَطَراً زَوَّجْناکَها. و تزویج فاطمه به علی بن ابی طالب علیهما السلام.
روایت ذیل دو سند دارد:
حَدَّثَنَا أَبُو مُحَمَّدٍ جَعْفَرُ بْنُ النُّعَیْمِ الشَّاذَانِیُّ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ إِدْرِیسَ حَدَّثَنَا إِبْرَاهِیمُ بْنُ هَاشِمٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَعْبَدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ عَلِیِّ بْنِ مُوسَى الرِّضَا عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ ع قَالَ: قَالَ لِی رَسُولُ اللَّهِ ص یَا عَلِیُّ لَقَدْ عَاتَبَتْنِی رِجَالٌ مِنْ قُرَیْشٍ فِی أَمْرِ فَاطِمَةَ وَ قَالُوا خَطَبْنَاهَا إِلَیْکَ فَمَنَعْتَنَا وَ تَزَوَّجْتَ عَلِیّاً فَقُلْتُ لَهُمْ وَ اللَّهِ مَا أَنَا مَنَعْتُکُمْ وَ زَوَّجْتُهُ بَلِ اللَّهُ تَعَالَى مَنَعَکُمْ وَ زَوَّجَهُ فَهَبَطَ عَلَیَّ جَبْرَئِیلُ ع فَقَالَ یَا مُحَمَّدُ إِنَّ اللَّهَ جَلَّ جَلَالُهُ یَقُولُ لَوْ لَمْ أَخْلُقْ عَلِیّاً ع لَمَا کَانَ لِفَاطِمَةَ ابْنَتِکَ کُفْوٌ عَلَى وَجْهِ الْأَرْضِ آدَمُ فَمَنْ دُونَهُ.
حَدَّثَنَا بِهَذَا الْحَدِیثِ أَحْمَدُ بْنُ زِیَادِ بْنِ جَعْفَرٍ الْهَمَدَانِیُّ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَعْبَدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ خَالِدٍ عَنِ الرِّضَا عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ ع عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه وآله.
و قد أخرجت ما رویته فی هذا المعنى فی کتاب مولد فاطمة ع و فضائلها.
رسول خدا صلی الله علیه وآله فرمود: یا علی؛ عدهای از مردان قریش درباره فاطمه مرا ملامت کردند و گفتند که ما از فاطمه خواستگاری کردیم اما تو ما را منع نمودى و او را به ازدواج على بن ابی طالب درآوردی. من در جواب آنها گفتم :سوگند به خداوند که من شما را منع نکردم و به عقد على در نیاوردم بلکه خدا شما را منع کرد و فاطمه را به عقد او درآورد. همانا جبرئیل بر من نازل شد و گفت یا محمد؛ خداوند می فرماید اگر على را نیافریده بودم هر آینه بر روى زمین از حضرت آدم و بعد از او [تا قیامت]، براى فاطمه هم شأنى نبود.
بِهَذَا الْإِسْنَادِ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ، عَنْ صَبَّاحٍ الْمُزَنِیِّ، عَنِ الْحَارِثِ بْنِ حَصِیرَةَ، عَنِ الْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَةَ، قَالَ: سَمِعْتُ الْأَشْعَثَ بْنَ قَیْسٍ الْکِنْدِیَّ وَ جُوَیْبِراً الْجَبَلِیَّ قَالا لِعَلِیٍّ: یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ، حَدِّثْنَا فِی خَلَوَاتِکَ أَنْتَ وَ فَاطِمَةَ قَالَ: نَعَمْ، بَیْنَا أَنَا وَ فَاطِمَةُ فِی کِسَاءٍ، إِذْ أَقْبَلَ رَسُولُ اللَّهِ (صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ)... فَقَالَ لَهَا رَسُولُ اللَّهِ (صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ): یَا فَاطِمَةُ، أَمَا تَعْلَمِینَ أَنَّ اللَّهَ (تَعَالَى) اطَّلَعَ اطِّلَاعَةً مِنْ سَمَائِهِ إِلَى أَرْضِهِ فَاخْتَارَ مِنْهَا أَبَاکِ فَاتَّخَذَهُ صَفِیّاً، وَ ابْتَعَثَهُ بِرِسَالَتِهِ أَمَا تَعْلَمِینَ أَنَّ اللَّهَ اطَّلَعَ اطِّلَاعَةً مِنْ سَمَائِهِ إِلَى أَرْضِهِ فَاخْتَارَ مِنْهَا بَعْلَکِ وَ أَمَرَنِی أَنْ أُزَوِّجَکِهِ وَ أَنْ أَتَّخِذَهُ وَصِیّا.
اصبغ بن نباته می گوید: از اشعث بن قیس و جویبر شنیدم که به امام علی علیه السلام گفتند: یا علی؛ از خلوتهای خود و فاطمه برایمان بگو. اما علیه السلام فرمود: من و فاطمه بودیم که رسول خدا صلی الله علیه وآله بر ما وارد شد و فرمود:... ای فاطمه آیا نمی دانی خداوند میان آسمانها و زمین نگریست و پدرت را برگزید و او را به عنوان رسول خود انتخاب نمود. آیا نمی دانی خداوند بار دیگر بدان نظر کرد وشوهرت را انتخاب نمود ومرا دستور داد تا تو را به ازدواج او در آورم و او را جانشین خود قرار دهم؟
حَدَّثَنِی أَبُو الْحُسَیْنِ مُحَمَّدُ بْنُ هَارُونَ بْنِ مُوسَى التَّلَّعُکْبَرِیُّ، قَالَ: حَدَّثَنِی أَبِی، قَالَ: أَخْبَرَنِی أَبُو الْحَسَنِ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی الْعُرَیْبِ الضَّبِّیُّ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ زَکَرِیَّا بْنِ دِینَارٍ الْغَلَابِیُّ، قَالَ: حَدَّثَنَا شُعستَیْبُ بْنُ وَاقِدٍ، عَنِ اللَّیْثِ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ (عَلَیْهِ السَّلَامُ)، عَنْ أَبِیهِ، عَنْ جَدِّهِ، عَنْ جَابِرٍ، قَالَ: لَمَّا أَرَادَ رَسُولُ اللَّهِ أَنْ یُزَوِّجَ فَاطِمَةَ عَلِیّاً (عَلَیْهِ السَّلَامُ) قَالَ لَهُ: اخْرُجْ یَا أَبَا الْحَسَنِ إِلَى الْمَسْجِدِ... فَلَمَّا حُشِدَ الْمَسْجِدُ بِأَهْلِهِ قَامَ رَسُولُ اللَّهِ (صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ)، فَحَمِدَ اللَّهَ وَ أَثْنَى عَلَیْهِ، وَ قَالَ... إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَمَرَنِی أَنْ أُزَوِّجَ کَرِیمَتِی فَاطِمَةَ بِأَخِی وَ ابْنِ عَمِّی وَ أَوْلَى النَّاسِ بِی، عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ وَ اللَّهِ عَزَّ شَأْنُهُ قَدْ زَوَّجَهُ بِهَا فِی السَّمَاءِ بِشَهَادَةِ الْمَلَائِکَةِ وَ أَمَرَنِی أَنْ أُزَوِّجَهُ فِی الْأَرْضِ...
جابر می گوید: آنگاه که رسول خدا صلی الله علیه وآله می خواست فاطمه را به عقد علی علیه السلام در آورد، به علی علیه السلام فرمود: به سوی مسجد برو... وقتی که مسجد از جمعیت پُر شد، رسول خدا صلی الله علیه وآله برخاسته و حمد و ثنای خدا کرده و فرمودند: خداوند متعال به من دستور داد تا دخترم فاطمه را به عقد برادر و پسر عمو و سزاورترین مردم نسبت به من، علی بن ابی طالب در آورم همانا خداوند او را در آسمان و در حضور ملائکه به ازدواج علی علیه السلام درآورد و دستور داد تا من او را در زمین به عقد علی در آورم...
حَدَّثَنَا أَبُو إِسْحَاقَ إِبْرَاهِیمُ بْنُ أَحْمَدَ الطَّبَرِیُّ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو بَکْرٍ مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ فَضَالَةَ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ عُبَیْدِ بْنِ نَاصِحٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَبْدُ النُّورِ الْمِسْمَعِیُّ، قَالَ: حَدَّثَنَا شُعْبَةُ بْنُ الْحَجَّاجِ، عَنْ عَمْرِو بْنِ مُرَّةَ عَنْ إِبْرَاهِیمَ، عَنْ مَسْرُوقٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَسْعُودٍ قَالَ: لَمَّا قَدِمَ عَلِیٌّ الْکُوفَةَ- یَعْنِی عَبْدَ اللَّهِ بْنَ مَسْعُودٍ- قُلْنَا لَهُ: حَدِّثِّنَا عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ... إِنِّی سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ فِی تَبُوکَ وَ نَحْنُ نَسِیرُ مَعَهُ: إِنَّ اللَّهَ جَلَّ وَ عَزَّ أَمَرَنِی أَنْ أُزَوِّجَ فَاطِمَةَ مِنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ فَفَعَلْتُ.
مسروق می گوید وقتی عبدالله بن مسعود به کوفه آمده بود، به او گفتم حدیث از پیامبر صلی الله علیه وآله برای ما نقل کن، وی گفت: در جنگ تبوک همراه رسول خدا صلی الله علیه وآله بودیم و شنیدم که فرمود: همانا خداوند به من دستور داد تا فاطمه را به ازدواج علی بن ابی طالب در آورم و من انجام دادم.
حدثنی إبراهیم بن المذاری الخیاط رحمه الله قال حدثنی أحمد بن محمد ابن سعید الرفا البغدادی فی طریق مکة قال حدثنی أحمد بن علیل قال حدثنی عبد الله بن داود الأنصاری عن موسى بن علی القرشی قال حدثنی قنبر بن أحمد [ ابن قنبر مولى علی بن أبی طالب عن أبیه عن جده ] قال حدثنی کعب بن نوفل عن بلال بن حمامة قال: طلع علینا النبی صلى الله علیه وآله ذات یوم ووجهه مشرق کدارة القمر فقام عبد الرحمن بن عوف فقال یا رسول الله ما هذا النور؟ فقال: بشارة أتتنی من ربی فی أخی وابن عمی و ابنتی وإن الله تعالى قد زوج علیا علیه السلام [ ب ] فاطمة...
بلال بن حمامه می گوید: روزی رسول خدا صلی الله علیه وآله نزد ما آمد در حالی که صورتش مانند قرص ماه می درخشید، عبد الرحمن بن عوف گفت: یا رسول الله! این چه نوریست؟ فرمود: به جهت مژدهاى است که از طرف پروردگارم در باره پسر عمویم و دخترم به من داده شده است. همانا خداوند فاطمه را براى علی بن ابی طالب علیه السلام تزویج نموده است.
روایت ذیل چند سند دارد:
حَدَّثَنَا أَبُو الْحَسَنِ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الشَّاهِ بِمَرْوَرُودَ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو الْعَبَّاسِ أَحْمَدُ بْنُ الْمُظَفَّرِ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو عَبْدِ اللَّهِ مُحَمَّدُ بْنُ زَکَرِیَّا الْبَصْرِیُّ قَالَ حَدَّثَنِی الْمَهْدِیُ بْنُ سَابِقٍ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ ع قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ أَبِیهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ ع قَالَ قَالَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ ع لَقَدْ هَمَمْتُ بِالتَّزْوِیجِ فَلَمْ أَجْتَرِئْ أَنْ أَذْکُرَ ذَلِکَ لِرَسُولِ اللَّهِ ص وَ إِنَّ ذَلِکَ اخْتَلَجَ فِی صَدْرِی لَیْلِی وَ نَهَارِی حَتَّى دَخَلْتُ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ ص فَقَالَ لِی یَا عَلِیُّ قُلْتُ لَبَّیْکَ یَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ هَلْ لَکَ فِی التَّزْوِیجِ قُلْتُ رَسُولُ اللَّهِ أَعْلَمُ وَ ظَنَنْتُ أَنَّهُ یُرِیدُ أَنْ یُزَوِّجَنِی بَعْضَ نِسَاءِ قُرَیْشٍ وَ إِنِّی لَخَائِفٌ عَلَى فَوْتِ فَاطِمَةَ فَمَا شَعَرْتُ بِشَیْءٍ إِذْ دَعَانِی رَسُولُ اللَّهِ ص فَأَتَیْتُهُ فِی بَیْتِ أُمِّ سَلَمَةَ فَلَمَّا نَظَرَ إِلَیَّ تَهَلَّلَ وَجْهُهُ وَ تَبَسَّمَ حَتَّى نَظَرْتُ إِلَى بَیَاضِ أَسْنَانِهِ یَبْرُقُ فَقَالَ لِی یَا عَلِیُّ أَبْشِرْ فَإِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى قَدْ کَفَانِی مَا کَانَ هَمَّنِی مِنْ أَمْرِ تَزْوِیجِکَ قُلْتُ وَ کَیْفَ کَانَ ذَاکَ یَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ أَتَانِی جَبْرَئِیلُ... فَقَالَ أَمَرَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مُنَادِیاً فَنَادَى أَلَا یَا مَلَائِکَتِی وَ سُکَّانَ جَنَّتِی اشْهَدُوا أَنِّی قَدْ زَوَّجْتُ فَاطِمَةَ بِنْتَ مُحَمَّدٍ ص مِنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ... فَأَبْشِرْ یَا عَلِیُّ فَإِنِّی قَدْ زَوَّجْتُکَ ابْنَتِی فَاطِمَةَ...
حَدَّثَنِی بِهَذَا الْحَدِیثِ عَلِیُّ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِمْرَانَ الدَّقَّاقُ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ یَحْیَى بْنِ زَکَرِیَّا الْقَطَّانُ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو مُحَمَّدٍ بَکْرُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جُنْدَبٍ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ الْحَرْثِ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو مُعَاوِیَةَ عَنِ الْأَعْمَشِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ ع قَالَ: لَقَدْ هَمَمْتُ بِتَزْوِیجِ فَاطِمَةَ ع وَ لَمْ أَجْتَرَّ أَنْ أَذْکُرَ ذَلِکَ لِرَسُولِ اللَّهِ وَ ذَکَرَ الْحَدِیثَ مِثْلَهُ سَوَاءً.
مرحوم صدوق می گوید:
و لهذا الحدیث طریق آخر قد أخرجته فی مدینة العلم.
این روایت طریق دیگری نیز دارد که در کتاب مدینة العلم نقل نموده ام.
امام علی علیه السلام فرمود: قصد ازدواج داشتم اما جرأت نمیکردم برای رسول خدا صلی الله علیه وآله بگویم. این قضیه همیشه در درونم بود تا آنکه بر پیامبر صلی الله علیه وآله وارد شدم، فرمود: یا على آیا میل ازدواج داری؟ عرض کردم رسول خدا داناتر است. من گمان کردم آن حضرت قصد دارد بعضى از زنان قریش را به ازدواج من در آورد و می ترسیدم که فاطمه را از دست بدهم. پیامبر صلی الله علیه وآله مرا نزد خود خواند من در خانه ام سلمه نزد او حاضر شدم، وقتی نگاه آن حضرت به من افتاد صورتش شادمان گشت و تبسم کرد به گونه ای که برق دندان های مبارک آن حضرت را دیدم، سپس فرمود یا على مژده بده که حقتعالى امر مرا درباره ازدواج تو کفایت کرد. گفتم: ای رسول خدا؛ چگونه؟ پیامبر صلی الله علیه وآله فرمود: جبرئیل بر من نازل شد و گفت:... منادى از طرف خداوند ندا داد: اى فرشتگان من گواه باشید همانا من فاطمه را به ازدواج علی بن ابی طالب درآوردم... یا على مژده باد ترا همانا من فاطمه را به ازدواج تو در آوردم...
حَدَّثَنَا الشَّیْخُ الْفَقِیهُ أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بْنِ مُوسَى بْنِ بَابَوَیْهِ الْقُمِّیُّ رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ الْوَلِیدِ رِضْوَانُ اللَّهِ عَلَیْهِ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ الصَّفَّارُ عَنْ سَلَمَةَ بْنِ الْخَطَّابِ الْبَرَاوِسْتَانِیِّ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مُقَاتِلٍ قَالَ حَدَّثَنِی حَامِدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ هَارُونَ عَنِ الصَّادِقِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ علیه السلام...
قَالَ الشَّرِیفُ: حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ عَبْدِ اللَّهِ الْجُشَمِیُّ [بِإِسْنَادِهِ] عَنْ وَهْبِ بْنِ وَهْبٍ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنْ أَبِیهِ، عَنْ جَدِّهِ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ (عَلَیْهِمُ السَّلَامُ)، أَنَّهُ قَالَ: هَمَمْتُ بِتَزْوِیجِ فَاطِمَةَ حِیناً، وَ لَمْ أَجْسُرْ عَلَى أَنْ أَذْکُرَهُ لِرَسُولِ اللَّهِ (صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ)، وَ کَانَ ذَلِکَ یَخْتَلِجُ فِی صَدْرِی لَیْلًا وَ نَهَاراً، حَتَّى دَخَلْتُ یَوْماً عَلَى رَسُولِ اللَّهِ (صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) فَقَالَ: یَا عَلِیُّ هَلْ لَکَ فِی التَّزْوِیجِ؟ فَقُلْتُ: اللَّهُ وَ رَسُولُهُ أَعْلَمُ... قالَ: یَا عَلِیُّ هَلُمَّ فَإِنَّ اللَّهَ قَدْ کَفَانِی مَا هَمَّنِی فِیکَ مِنْ أَمْرِ تَزْوِیجِکَ... قَالَ [جَبْرَئِیلُ] إِنَّ اللَّهَ أَمَرَ سُکَّانَ الْجَنَّةِ أَنْ یُزَیِّنُوا الْجِنَانَ کُلَّهَا... ثُمَّ نَادَى مُنَادٍ: أَلَا إِنَّ الْیَوْمَ یَوْمُ وَلِیمَةِ فَاطِمَةَ بِنْتِ مُحَمَّدٍ، وَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ رِضًى مِنِّی بِهِمَا... ثُمَّ نَادَى یَا مَلَائِکَتِی، وَ سُکَّانَ جَنَّتِی، بَارِکُوا عَلَى نِکَاحِ فَاطِمَةَ بِنْتِ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ، فَإِنِّی زَوَّجْتُ أَحَبَّ النِّسَاءِ إِلَیَّ مِنْ أَحَبِ الرِّجَالِ إِلَیَّ، بَعْدَ مُحَمَّدٍ...
أَخْبَرَنِی أَبُو الْحُسَیْنِ مُحَمَّدُ بْنُ هَارُونَ بْنِ مُوسَى التَّلَّعُکْبَرِیُّ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبِی، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو عَلِیٍّ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرٍ الصَّوْلِیُّ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَبْدُ الْعَزِیزِ بْنُ یَحْیَى قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو الْقَاسِمِ التُّسْتَرِیُّ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو الصَّلْتِ عَبْدُ السَّلَامِ بْنُ صَالِحٍ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُوسَى بْنِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ، قَالَ: حَدَّثَنِی أَبِی، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنْ أَبِیهِ، عَنْ جَدِّهِ عَنْ عَلِیٍّ (عَلَیْهِمْ السَّلَامُ) قَالَ: لَمَّا زَوَّجَنِی النَّبِیُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِفَاطِمَةَ قَالَ لِی: أَبْشِرْ، فَإِنَّ اللَّهَ قَدْ کَفَانِی مَا أَهَمَّنِی مِنْ أَمْرِ تَزْوِیجِکَ. قَالَ [جَبْرَئِیلُ]إِنَّ اللَّهَ أَمَرَ مَلَائِکَةَ الْجَنَّةِ وَ سُکَّانَهَا أَنْ یُزَیِّنُوا الْجَنَّةَ بِأَشْجَارِهَا... ثُمَّ نَادَى مُنَادٍ: اشْهَدُوا أَجْمَعِینَ، اللَّهُ یَقُولُ: إِنِّی قَدْ زَوَّجْتُ فَاطِمَةَ بِنْتَ مُحَمَّدٍ مِنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ.
قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو الْقَاسِمِ عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ الْحُسَیْنِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا فُرَاتُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ الْکُوفِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ عَمْرِو بْنِ طَرِیفٍ [ظَرِیفٍ] الْحَجَرِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا عُقْبَةُ بْنُ مُکْرَمٍ الضَّبِّیُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو تُرَابٍ عَمْرُو [عُمَرُ] بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ هَارُونَ الطُّوسِیُّ الْخُرَاسَانِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ أَبُو عَلِیٍّ الْهَرَوِیُّ الشَّیْبَانِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ ع قَالَ: لَقَدْ هَمَمْتُ بِتَزْوِیجِ فَاطِمَةَ الزَّهْرَاءِ ع [بِنْتِ رَسُولِ اللهص] حِیناً وَ إِنَّ ذَلِکَ مُتَخَلْخِلٌ فِی قَلْبِی لَیْلِی وَ نَهَارِی وَ لَمْ أَجْتَرِئْ أَنْ أَذْکُرَ ذَلِکَ لِرَسُولِ اللَّهِ ص حَتَّى دَخَلْتُ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ ص ذَاتَ یَوْمٍ فَقَالَ لِی یَا عَلِیُّ هَلْ لَکَ فِی التَّزْوِیجِ فَقُلْتُ رَسُولُ اللَّهِ أَعْلَمُ... فَقَالَ أَبْشِرْ یَا عَلِیُّ فَإِنَّ اللَّهَ قَدْ کَفَانِی مَا کَانَ قَدْ أَهَمَّنِی مِنْ أَمْرِ تَزْوِیجِکَ أَتَانِی جَبْرَئِیلُ فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى أَمَرَ سُکَّانَ الْجَنَّةِ مِنَ الْمَلَائِکَةِ وَ مَنْ فِیهَا أَنْ یُزَیِّنُوا الْجَنَّةَ کُلَّهَا... ثُمَّ نَادَى مُنَادٍ مِنْ تَحْتِ الْعَرْشِ أَلَا إِنَّ الْیَوْمَ یَوْمُ وَلِیمَةِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ ع أَلَا إِنِّی أُشْهِدُکُمْ أَنِّی قَدْ زَوَّجْتُ فَاطِمَةَ بِنْتَ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ إلى [مِنْ] عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ [ع] رِضًی مِنِّی بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ...
حَدَّثَنَا أَبِی وَ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ الْوَلِیدِ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُمَا قَالا حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی الْخَطَّابِ عَنِ الْحَکَمِ بْنِ مِسْکِینٍ الثَّقَفِیِّ عَنْ أَبِی الْجَارُودِ وَ هِشَامٍ أَبِی سَاسَانَ وَ أَبِی طَارِقٍ السَّرَّاجِ عَنْ عَامِرِ بْنِ وَاثِلَةَ قَالَ: کُنْتُ فِی الْبَیْتِ یَوْمَ الشُّورَى فَسَمِعْتُ عَلِیّاً ع وَ هُوَ یَقُولُ اسْتَخْلَفَ النَّاسُ أَبَا بَکْرٍ وَ أَنَا وَ اللَّهِ أَحَقُّ بِالْأَمْرِ وَ أَوْلَى بِهِ مِنْهُ... ثُمَّ قَالَ... نَشَدْتُکُمْ بِاللَّه هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ قَالَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ ص حِینَ جَاءَ أَبُو بَکْرٍ یَخْطُبُ فَاطِمَةَ ع فَأَبَى أَنْ یُزَوِّجَهُ وَ جَاءَ عُمَرُ یَخْطُبُهَا فَأَبَى أَنْ یُزَوِّجَهُ فَخَطَبْتُ إِلَیْهِ فَزَوَّجَنِی فَجَاءَ أَبُو بَکْرٍ وَ عُمَرُ فَقَالا أَبِیتَ أَنْ تُزَوِّجَنَا وَ زَوَّجْتَهُ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَا مَنَعْتُکُمَا وَ زَوَّجْتُهُ بَلِ اللَّهُ مَنَعَکُمَا وَ زَوَّجَهُ غَیْرِی، قَالُوا اللَّهُمَّ لا...
عامر بن واثله روایت کرد: من روز شورا بودم و شنیدم على علیه السلام فرمود: مردم ابو بکر را خلیفه قراردادند با اینکه من به خلافت اولی بودم. سپس فرمود:...شما را به خدا قسم آیا جُز من در میان شما کسى هست که رسول خدا صلی الله علیه وآله درباره او [الهی بودن ازدواجش را] فرموده باشد، هنگامى که ابو بکر آمد و فاطمه را خواستگارى نمود، رسول خدا از تزویج فاطمه به ابو بکر خوددارى کرد. سپس عمر به خواستگارى او آمد و رسول خدا تزویجش نکرد پس من به خواستگارى او رفتم اما رسول خدا صلی الله علیه وآله فاطمه را به ازدواج من درآورد. آنگاه ابو بکر و عمر آمدند و گفتند ما را به همسرى فاطمه قبول نکردى اما علی را قبول کردى؟ رسول خدا فرمود. من مانع شما نشدم و علی را به ازدواج با فاطمه در نیاوردم بلکه خداوند شما را منع کرد و فاطمه را به ازدواج علی درآورد. حاضران گفتند: به خدا قسم [چنین خصلتی برای] غیر تو نبود.
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ الْحَسَنِ الْقَطَّانُ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ مُحَمَّدٍ الْحَسَنِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ حَفْصٍ الْخَثْعَمِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ عَبْدِ الْوَاحِدِ قَالَ حَدَّثَنِی أَحْمَدُ بْنُ التَّغْلِبِیِ قَالَ حَدَّثَنِی أَحْمَدُ بْنُ عَبْدِ الْحَمِیدِ قَالَ حَدَّثَنِی حَفْصُ بْنُ مَنْصُورٍ الْعَطَّارُ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو سَعِیدٍ الْوَرَّاقُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ ع قَالَ: لَمَّا کَانَ مِنْ أَمْرِ أَبِی بَکْرٍ وَ بَیْعَةِ النَّاسِ لَهُ وَ فِعْلِهِمْ بِعَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ ع مَا کَانَ لَمْ یَزَلْ أَبُو بَکْرٍ یُظْهِرُ لَهُ الِانْبِسَاطَ وَ یَرَى مِنْهُ انْقِبَاضاً... أَتَاهُ فِی وَقْتِ غَفْلَةٍ وَ طَلَبَ مِنْهُ الْخَلْوَةَ وَ قَالَ لَهُ وَ اللَّهِ یَا أَبَا الْحَسَنِ مَا کَانَ هَذَا الْأَمْرُ مُوَاطَاةً مِنِّی وَ لَا رَغْبَةً فِیمَا وَقَعْتُ فِیهِ... فَقَالَ عَلِیٌّ ع أَنْشُدُکَ بِاللَّهِ یَا أَبَا بَکْر... أَنَا الَّذِی اخْتَارَنِی رَسُولُ اللَّهِ ص وَ زَوَّجَنِی ابْنَتَهُ فَاطِمَةَ وَ قَالَ اللَّهُ زَوَّجَکَ أَمْ أَنْتَ قَالَ بَلْ أَنْتَ...
امام ششم علیه السلام از گفته پدرش از جدش نقل کرد: چون کار ابو بکر گذشت و مردم با او بیعت کردند و از على بن ابى طالب علیه السلام دست برداشتند ابو بکر همیشه در برابر على علیه السلام خوش برخوردى از خود نشان می داد ولى از آن حضرت گرفتگى و دلتنگى میدید... ابوبکر در موقع تنهائى خدمت حضرت آمد و خلوت کرد و به آن حضرت عرض کرد یا ابا الحسن پیشوائى من به اختیار خودم نبود و بدان رغبت نداشتم؛!. امیر مؤمنان علیه السلام [که می دانستند او دروغ می گوید]، فرمود: تو را به خدا ای ابابکر؛ آیا من بودم که رسول خدا صلی الله علیه وآله مرا اختیار کرد و به ازدواج فاطمه در آورد و فرمود: همانا خداوند تو را به ازدواج با فاطمه در آورد یا تو بودی؟ ابوبکر گفت: تو ای علی...
همان طور که گذشت تنها بخشی از روایات امامیه را که شامل هفده روایت با بیست و نه سند بود، پیرامون این ازدواج الهی ذکر نمودیم. صرف نظر از سایر روایات همین مقدار نیز تواتر الهی بودن این ازدواج را به اثبات می رساند و نیازی به ذکر روایات اهل سنت در این زمینه نیست اما در تتمه مقاله برای اتمام حجت برای دشمنان اهل بیت علیهم السلام دو روایت معتبر نیز از اهل سنت ذکر می کنیم
عن عبدالله بن مسعود عن رسول الله صلى الله علیه وسلم قال إن الله أمرنی أن أزوج فاطمة من علی. رواه الطبرانی ورجاله ثقات.
عبد الله بن مسعود از رسول خدا صلی الله علیه وآله نقل می کند: همانا خداوند به من دستور داد تا فاطمه را به ازدواج علی بن ابی طالب در آورم. [هیثمی می گوید]:طبرانی این روایت را آورده است و راویان آن همگی مورد وثوقاند.
عن ابن عبَّاسٍ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُمَا قَالَ :لَمَّا زَوَّجَ النَّبِیُّ فَاطِمَةَ مِنْ عَلِیَ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُمَا قَالَتْ فَاطِمَةُ : یَا رَسُولَ اللَّهِ زَوَّجْتَنِی مِنْ رَجُلٍ فَقِیرٍ لَیْسَ لَهُ شَیْءٌ ، فَقَالَ النَّبِیُّ : أَمَا تَرْضِینَ أَنَّ اللَّهَ اخْتَارَ مِنْ أَهْلِ الأرْضِ رَجُلَیْنِ : أَحَدُهُمَا أَبُوکِ ، وَالآْخَرُ زَوْجُکِ ) . (سندُهُ حسَنٌ )
ابن عباس می گوید: زمانی که رسول خدا صلی الله علیه وآله حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها را به ازدواج حضرت علی علیه السلام در آورد، حضرت فاطمه سلام الله علیها عرضه داشت: ای رسول خدا آیا مرا به ازدواج مرد فقیری در می آوری که اموالی ندارد، پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله فرمودند: آیا راضی نیستی که خداوند از میان اهل زمین دو مرد را انتخاب نمود که یکی از آنها پدر توست و دیگری همسرت!.
سیوطی بعد از نقل این روایت می گوید: سند این روایت معتبر است.
از مجموع تعداد 19 روایت با 31 سند از منابع شیعه و اهل سنت به دست آوردیم ازدواج امام علی و فاطمه علیهما السلام، به دستور خداوند بود. خداوند به رسولش دستور داد تا میان بهترین انسانها و تنها دخترش پیوند دهد. از مجموع این روایات تواتر این مساله در بین فریقین ثابت می گردد.
منبع: موسسه تحقیقاتی حضرت ولی عصر (عج)